انواع رودوزیفرش و دستبافه

ملیله دوزی

در مقاله‌های گذشته ما را با هنر آجیده دوزی آشنا کردیم و اما در این مقاله درباره ملیله دوزی صحبت می‌کنیم، ملیله دوزی به دوخت هایی اطلاق می شود که از مفتول های طلایی، نقره و آلیاژهای مختلف که به شکل فنری درآمده اند، که از آن برای تزئین سطح پارچه مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله قصد داریم شما را با ملیله دوزی و آموزش آن آشنا کنیم. پس تا پایان مقاله همراه ما باشید.

ملیله دوزی چیست؟

ملیله دوزی یا سرمه دوزی نوعی دوخت تزئینی است که قدمت آن به 2500 تا 3000 سال پیش می رسد و در واقع سرمه دوزی یا ملیله دوزی دوخت انواع ملیله فلزی روی پارچه های نفیس محکم از جمله ترمه است. در فرهنگ لغت دهخدا، ملیله اینگونه تعریف شده است:

ملیله: رشته های تاب داده و پیچیده از زر و سیم (ناظم الاطباء). تار نقره ای یا طلایی که میانش مثل لوله خالی باشد که با آن روی پارچه ملیله دوزی می کنند. اگر تار نقره ای یا طلایی باریک باشد که در سوراخ سوزن برود گلابتون است و اگر پهن باشد نقده است و اگر میان خالی ملیله است (فرهنگ نظام) .

سرمه فلزی از الیاف طلا و نقره که تابیده وفنری شده تهیه می شود و به علت تلائلو خاصی که دارد در این هنر استفاده می شود. در حال حاضر هنر ملیله دوزی برای تزیین رومیزی، رو تختی، سجاده و تابلو به کار گرفته می شود و می توان از طرح های معروفی که ملیله دوزی بر روی آن ها پیاده می شوند به: بُته جقه و گل های شاه عباسی اشاره کرد. اگر به هنر پولک دوزی علاقه دارید می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

همه چیز درباره‌ی ملیله دوزی

تاریخچه و پیشینه ملیله دوزی

این رودوزی تاریخی کهن دارد. می توان گفت که این رودوزی در زمان ساسانیان رواج داشته و از آن برای تزیین لباس های رسمی لشگری و کشوری استفاده می کردند. سرمه دوزی به شکل ملیله دوزی که قطعات نقره و طلا به شکل مفتول توخالی بوده از زمان هخامنشیان و ساسانیان رایج گشته و در زمان صفویه به اوج خودرسیده است و اکنون با الیاف بدل طلا و نقره تهیه می شود و به همین دلیل در سطح گسترده مورد استفاده عوام می باشد. سرمه هایی که در قدیم مورد استفاده قرار می گرفت بیشتر از طلا یا نقره و یا 50 % طلا و نقره بوده است که پس از دوره صفویه، آلیاژهای براق جای طلا و نقره را گرفته است.

تاریخچه ملیله دوزی

پوشش ضریح مطهر حضرت ثامن الائمه که در سال ۱۲۸۵ هجری در شهر کاشان ملیله دوزی شده، از نمونه های بسیار زیبای ملیله دوزی می باشد که بر روی مخمل دست بافت انجام شده و در حال حاضر در موزه آستان قدس رضوی از آن نگهداری می شود. این رودوزی زیبا همچنان رونق دارد و در اکثر نقاط کشور دوخته می شود.

آموزش ملیله دوزی

مواد اولیه ملیله دوزی

  • ملیله: انواع ملیه از نظر جنس عبارت اند از: ملیله اصل و ملیله بدل، ملیله اصل تشکیل شده است از رشته های بسیار نازک نقره که آن را می تابند تا شبیه به فنر لوله ای بشود و سپس اگر ملیله طلا لازم باشد همین رشته های نازک نقره تابیده شده را آب طلا می دهند تا ملیله طلایی به دست آید و این کار به این دلیل است که طلا به تنهایی حالت خشکی دارد. ملیله بدل که از مفتول های برنجی به ضخامت 15% و 18% میلی متر تهیه می شود و برای تهیه ملیله بدل فلز آن را آب نقره می دهند.
  • پارچه ی مخمل یا ترمه در رنگ های مختلف
  • پارچه ی متقال برای آستر زیر مخمل
  • آستر اصلی باید از نوع چیت و همرنگ مخمل باشد
  • پنبه زشته جهت دوخت های برجسته
  • نخ کوک از نوع پنبه
  • سریش جهت چسباندن آستر اول
  • پایه یا خرک جهت قرار دادن کارگاه بر روی آن
  • صندلی
  • نخ و سوزن
  • قیچی
  • مروارید

آموزش ملیله دوزی

تکنیک های اجرای ملیله دوزی

یک قطعه پارچه ی متقال یا کتان را به اندازه ی مخمل یا ترمه ای که می خواهیم بر روی آن ملیله دوزی کنیم می بریم و سپس محلول سفتی از سریش و آب تهیه کرده و پارچه ی متقالی را بر روی پشت یک قالی که در جلوی آفتاب پهن است پهن می کنیم و محلول سریش را با قلم موی پهن به تمام نقاط آن به طور یکنواخت می مالیم.

در ادامه پارچه ی اصلی مخمل یا ترمه را بر روی پارچه ی متقالی که سریش مالیده شده کاملاً منطبق کرده و با دست چند مرتبه روی آن کشیده تا کاملاً صاف شود و به پارچه ی زیرین بچسبد. سپس به همان حال زیر آفتاب آن را خشک می کنیم تا رطوبت سریش جذب قالی گردد و پارچه خشک شود.

طریقه دوخت ملیله

ابتدا نخ کوک را یک لا کرده و انتهای آن را گره زده و از نقطه پایین طرح انتخاب شده از زیر به رو کشیده می شود و بعد یک قطعه ملیله ساده به اندازه تمام محیط طرح موجود درون سوزن می کنیم و در همان نقطه ای که با سوزن بالا آمده فرو می‌کنیم و با دست راست حلقه ملیله را در جای خودش خوابانیده و سه طرف آن را کوک می زنیم و سپس دور تا دور طرح را نیز چندین کوک می زنیم تا در جای خود روی طرح دوخته شود و تمام ظرح مورد نظر به این شکل باید کامل گردد.

انواع دوخت در ملیله دوزی

  • دوردوزی یا تحریر دوزی یا دوخت محرر

به عنوان مثال نحوه ی دوختن دور برگ ها و گل ها به این صورت است که نخ کوک یک لا که انتهای آن گره خورده است از انتهای برگ از زیر به رو کشیده و بعد یک قطعه ملیله ساده به اندازه تمام محیط برگ را با سوزن گرفته، در همان نقطه ای که با سوزن بالا آمده فرو برده و با دست راست حلقه ملیله را در جای خود خوابانیده و سه طرف آن را کوک می زنند. سپس دور تا دور برگ را چند بار کوک می زنند تا برگ در جای خود روی طرح دوخته شود.

  • تودوزی

به دوختن ملیله های کوچک براق به صورت حلقه های کوچک، داخل برگ ها یا گل ها ی حاشیه که دوردوزی شده اند تودوزی می گویند و به این صورت دوخته می شود که وقتی سوزن از داخل برگ به بالا کشیده شد یک قطعه کوچک ملیله براق در آن کرده و در همان نقطه که بیرون کشیده فرو کرده و ملیله را به صورت یک حلقه کوچک داخل برگ می دوزند. این کار برای تمام سطح برگ ادامه پیدا می کند تا پر شود.

  • تگرگ دوزی

به دوختن حلقه های کوچک و تو پر ملیله براق بر روی پارچه به طور جدا از هم و در اطراف کنگره ها تگرگ دوزی می گویند. نحوه دوخت بدین صورت است که سوزن از نقطه ای که باید تگرگ شود بالا کشیده شده و یک قطعه کوچک ملیله براق داخل آن کرده و سپس در همان نقطه فرو می کنند و به این ترتیب یک حلقه توپربه شکل تگرگ ایجاد می شود.

  • کنگره دوزی

دوختن ملیله ساده به صورت زیگراگ در اطراف تگرگ ها را کنگره می گویند.

  • زرک دوزی

دوخت دور برگ ها و گل ها توسط ملیله براق را زرک دوزی می گویند. نحوه دوخت بدین صورت است که سوزن از یک نقطه کنار برگ بیرون آمده و یک قطعه ملیله براق درون آن قرار می گیرد و به صورت اریب کنار برگ دوخته می شود.

  • برجسته دوزی

این دوخت برای گلبرگ ها به کار می رود و به این صورت است که روی برگ گل ها پیله دزی کرده یا پنبه می گذارند و با نخ کوک بر روی طرح می دوزند که ثابت شود . بعد روی آن را قطعات ملیله و پولک می دوزند و گاهی از سرمه نیز استفاده می کنند.

  • ملیله دوزی روی ترمه

برای دوخت ملیله بر روی ترمه جهت نمای بیشتر در تمام قسمت های طرح از ملیله تراش دار که به نام الماس نیز معروف است استفاده می گردد. بخیه های متنوعی برای این کار مورد استفاده قرار می گیرد که عبارتند از :

  • دوخت ساتن موازی جهت سطح گلبرگ ها

دوخت ساتن جناغی، جهت پرنمودن سطح قسمت هایی از نقش که به صورت قرینه طرحی از برگ به خود بگیرند.

زنار دوزی که به صورت بخیه های مورب کنار هم بر روی خط ضخیمی جهت کادر بندی خطوط می باشد که ابتدا در زیر خط ملیله دوخته می شود.

  • زنار دوزی

زنار دوزی شیوه ای خاص در دوخت ملیله و سرمه است و از انواع رودوزی های سنتی ایران به شمار می رود. این شیوه عبارت است از بخیه های کوتاه و مورب کنار هم در دوخت های حاشیه ای که به صورت خطوط اُریب نمایان می شود ؛ به همین دلیل به این نوع دوخت ، اریب دوزی نیز می گویند.

به کمربندی که مسیحیان و زرتشتیان در جهت تشخیص از مسلمانان به کمر خود می بستند و همچنین به رشته ای که مسیحیان با آن صلیب را به گردن خود می آویزند زنار می گویند.

انواع دوخت در ملیله دوزی

نقوش مورد استفاده در ملیله دوزی

  • گل های ترنجی
  • گل ساعتی
  • نقوش حیوانی
  • گل بوته
  • شمسه ای
  • نقش انسانی
  • محرابی
  • قندیلی
  • سروی
  • بته جقه ای
  • انواع خطوط تفنن
  • گل های حاشیه ای
  • اسلیمی و ختایی
  • بازوبندی
  • بند رومی
  • گل بادامی
  • لچکی
  • اشکال هندسی
  • انواع ستاره
  • گل گلدانی
  • شاه عباسی

انواع نقوش در ملیله

موارد مصرف ملیله دوزی

از این رودوزی بیشتر برای تزیین بقچه ، جانماز ، سجاده ، تابلو و کوسن و … به کار می رود. اگر به دنبال فیلم های آموزشی ملیله دوزی میگردید حتما این صفحه از آپارات را چک کنید.

هنرمند شهرت رو در دیپیا پیدا کن

میخوای سایت کاریابی هنرمندا رو ببینی؟؟

ایده داری؟؟ اینجا هنرمندا برات می سازن

سخن آخر

در این مقاله، راجب تاریخچه ملیله دوزی، انواع ملیله دوزی صحبت کردی و همچنین اطلاعات مفید و مختصر درباره موارد مصرف ملیله دوزی و مراکز تولید آن توضیح دادیم.ممنون از اینکه تا پایان این مقاله همراه ما بودید.

مقالات مرتبط

92 Comments

  1. Thanks for one’s marvelous posting! I definitely enjoyed reading it,
    you happen to be a great author.I will be sure to bookmark your blog
    and may come back later on. I want to encourage yourself to continue your great job,
    have a nice evening!

  2. Usually I do not learn article on blogs, but I wish to say that this write-up very compelled me to take a look at and do it!

    Your writing taste has been amazed me. Thank you, quite great post.

  3. Amazing blog! Is your theme custom made or did you download it from somewhere?
    A design like yours with a few simple adjustements would really make my
    blog stand out. Please let me know where you got your design. Appreciate it

  4. Hi! I’m at work browsing your blog from my new apple
    iphone! Just wanted to say I love reading through your blog and look forward to all your posts!

    Keep up the great work!

  5. Wow that was odd. I just wrote an very long comment but after I clicked
    submit my comment didn’t show up. Grrrr… well I’m not writing all
    that over again. Anyway, just wanted to say superb blog!

  6. With havin so much written content do you ever run into any problems of plagorism or copyright violation? My website has a lot of exclusive content I’ve either
    created myself or outsourced but it looks like a lot
    of it is popping it up all over the internet without my permission. Do you know any methods to
    help protect against content from being stolen? I’d really appreciate it.

  7. Hiya! I know this is kinda off topic nevertheless
    I’d figured I’d ask. Would you be interested in trading links or maybe guest
    writing a blog article or vice-versa? My site addresses a lot of the same subjects as yours and I think we could greatly benefit from each other.
    If you are interested feel free to send me an email.
    I look forward to hearing from you! Awesome blog by the way!

  8. Does your website have a contact page? I’m having trouble locating it
    but, I’d like to send you an email. I’ve got some suggestions for your
    blog you might be interested in hearing. Either way, great website and I look
    forward to seeing it develop over time.

  9. Hi! Quick question that’s entirely off topic. Do you know how to
    make your site mobile friendly? My web site looks weird when viewing from
    my iphone4. I’m trying to find a theme or plugin that might be able to fix this issue.

    If you have any suggestions, please share. With thanks!

  10. Howdy! Someone in my Myspace group shared this website with us so I came to check it
    out. I’m definitely enjoying the information. I’m book-marking and will be tweeting this
    to my followers! Wonderful blog and great design.

  11. Have you ever considered publishing an e-book or guest authoring on other sites?

    I have a blog based upon on the same information you discuss and would love to have you share some stories/information. I know my audience would appreciate your
    work. If you are even remotely interested, feel free to send me an email.

  12. I am extremely impressed with your writing skills as well
    as with the layout on your blog. Is this a paid theme or did you customize it yourself?
    Either way keep up the excellent quality writing, it is rare to see a nice blog like this one nowadays.

  13. Hmm is anyone else encountering problems with the pictures on this blog loading?
    I’m trying to figure out if its a problem on my
    end or if it’s the blog. Any feed-back would be
    greatly appreciated.

  14. I like the valuable information you provide in your articles.
    I’ll bookmark your weblog and check again here frequently.
    I am quite sure I’ll learn many new stuff right here!

    Best of luck for the next!

  15. Good day! This is my first visit to your blog! We are a group of volunteers and starting a new project in a community in the
    same niche. Your blog provided us valuable information to work on. You have done a outstanding job!

  16. Can I simply just say what a comfort to discover someone
    who actually knows what they’re discussing on the net.
    You definitely know how to bring a problem to light and make it important.
    More people must check this out and understand this side of the story.
    I was surprised that you are not more popular given that you surely possess the
    gift.

  17. Hello! I realize this is kind of off-topic but I needed to ask.
    Does managing a well-established website such as yours require a large amount of work?
    I’m brand new to writing a blog however I do write in my journal daily.
    I’d like to start a blog so I can easily
    share my experience and feelings online. Please let me know if you have any recommendations or tips for brand new aspiring blog owners.

    Thankyou!

  18. I blog frequently and I really appreciate your content. The article has
    really peaked my interest. I am going to bookmark your site and keep checking for new information about once a week.
    I subscribed to your Feed too.

  19. Magnificent beat ! I wish to apprentice while you amend your
    site, how can i subscribe for a blog web site? The account helped me a acceptable deal.
    I had been tiny bit acquainted of this your broadcast offered bright clear idea

  20. Hey There. I found your blog using msn. This is a very well written article.
    I will make sure to bookmark it and come back to read more of
    your useful information. Thanks for the post. I will definitely return.

  21. I’m now not certain where you are getting your information, but great topic.
    I must spend a while learning much more or understanding more.

    Thank you for excellent information I was looking for this info for my mission.

  22. Hey very nice blog!! Man .. Excellent .. Amazing ..

    I’ll bookmark your site and take the feeds additionally?
    I’m glad to seek out so many useful info here within the post, we’d like develop extra strategies in this regard, thanks for
    sharing. . . . . .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Check Also
Close
Back to top button