بافته های داریفرش و دستبافه

انواع فرش دستبافت

نکات برگزیده مطلب
  • دانش قدرت است
  • در آینده ممکن است
  • طرفداران تیم های Hibs و Ross County در فینال
  • Tip of the day: That man again
  • طرفداران تیم های Hibs و Ross County در فینال
  • Spieth در خطر ناپدید شدن

فرش دستباف بعنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی و نماد ملت ایران محسوب می گردد که در سطح بین الملل شناخته شده و مورد تایید همگان است. در واقع بافت فرش و قالی از هنرهایی است که نزد ایرانیان بسیار رواج داشته و دارد. در این مقاله قصد داریم شما را با فرش دست بافت آشنا کنیم.

فرش دستباف چیست؟

یکی از مهمترین تجهیزات و کالاها که از گذشته تا کنون اهمیت ویژه ای در زندگی انسان داشته است ، فرش و محصولات نساجی می باشد؛ زیرا استفاده از این وسایل در ایجاد حس آسایش و آرامش انسان کمک شایانی می کند. حال در این بین یکی از بی نظیرترین و پرطرفدارترین انواع فرش، فرش های دستباف هستند که جزو محصولات کهن ایرانی نیز به شمار می روند.

فرش دستباف چیست؟

در اینجا سوالی که ممکن است برای خریداران پیش بیاید این است که فرش دستباف چیست؟ دقت داشته باشید که کلمه فرش یک عبارت عربی است که به معنی گسترده می باشد و به مواردی چون قالی و گلیم اطلاق می شود.

در نتیجه می توان گفت منظور از فرش دستباف، زیراندازی می باشد که به وسیله دست از تار و پود بافته شده است که این امر طبیعتا موجب ایجاد طرح های بسیار زیبا بر روی آن می شود و طرفداران زیادی در سراسر دنیا دارد.

تاریخچه و پیشینه فرش دستباف

با توجه به تاریخچه کهنی که در تولید فرش و قالی دستباف ایرانی وجود دارد در حال حاضر می توان گفت محصول بافته شده به دست هنرمندان ایرانی جزو بهترین و زیباترین نوع فرش در دنیا است که این امر از نظر کارشناسان بین المللی فرش تایید شده است.

اما با وجود آنکه در سال ۱۳۲۸ شمسی اولین فرش های گره دار به عنوان پوشش اسب و یا در چادر صحرانشینان مورد استفاده قرار گرفته است و سپس در تولید این محصول پیشرفت های زیادی حاصل شده پژوهشگران اعتقاد دارند که آغاز شکوفایی هنر فرشبافی در ایران به قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی بر می گردد.

در سال های گذشته با پیشرفت تکنولوژی در بسیاری از زمینه ها از جمله زمینه تولید فرش، شاهد تغییر و تحولات بسیار عظیمی در تولید این محصول بودیم؛ به طوری که در ابتدای تولید فرش به دست هنرمندان ایرانی، نقش های بسیار ساده و طرح های آسانی روی این محصولات نساجی پیاده می شد. اما با گذشت زمان تحول شگرفی در تولید این محصول به وجود آمد و این امر موجب تنوع بی نظیر در بازار فرش دستباف شد.

تاریخچه و پیشینه فرش دستباف

در میان فرش های مهم دستباف در تاریخ ایران می توان به فرش و قالی های ذیل اشاره کرد:

  • قالی پازیریک: این فرش قدمتی ۲۵۰۰ ساله دارد و در اندازه های ۲۱۰ در ۱۸۳ سانتیمتر و با حدود ۳۶۰۰ گره بافته شده است.
  • فرش بهارستان: معروف به فرش بهار خسرو که یک قالی بسیار عالی در زمان خسرو پرویز می باشد.
  • قالی دستباف عصر صفوی: یکی دیگر از زیباترین قالی های دستباف ایرانی بوده که خلاقیت و نبوغ هنرمندان در زمان حکومت صفویان را نشان می دهد ، در این دوره قالیبافان با استفاده از طرح هایی در حدود ۱۵۰۰ تخته فرش و قالی از خود به جا گذاشته اند.
  • قالی ترنج منظره حیوانات: یکی دیگر از فرش های ایرانی است که با زمینه قرمز رنگ و طرح های زیبایی ، تولید شده از ابریشم می باشد که موجب محبوبیت بالای آن شده است.
  • قالی چلسی: یکی دیگر از فرش های زیبای جهان قالی چلسی است که در مجموعه فرش های موزه ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می شود.

مناطق مهم بافت فرش دستباف در ایران

فرش دستباف کاشان

علیرغم آنچه در مورد هنر بافندگان ایرانی ذکر شد لازم است بدانید که بافت فرش در بعضی از شهرهای ایران با دقت و هنرنمایی بیشتری انجام می شود که این امر موجب مشهوریت فرش در این استان ها شده است. در این بین قالی دستباف کاشان جزو قالی های بسیار محبوب و پرطرفدار در سطح ایران و جهان است که در طرح ها و رنگ های بسیار متعدد و متنوعی به فروش می رسد.

علاوه بر این، کیفیت بی نظیر فرش دستباف کاشان و زیبایی بی حد این محصول موجب شده است از گذشته تا به امروز خرید و فروش این نوع فرش توسط مشتریان رونق داشته باشد.

طرح های بسیار ظریف و نفیسی که بر روی قالی های دستباف توسط هنرمندان کاشانی پیاده می شود موجب این محبوبیت شده است ، به گونه ای که شهر کاشان در عهد صفویه یکی از فاخرترین و بهترین مراکز تولید فرش و قالی دستباف بوده است.

فرش دستبافت کاشان

خرید و قیمت‌ انواع فرش‌های دست بافت ایرانی(ادامه)

فرش دستباف تبریز

علاوه بر شهر کاشان یکی دیگر از شهرهای مشهور ایران در زمینه تولید محصولات نساجی به خصوص فرش و قالی دستباف شهر تبریز است و از گذشته دور تاکنون این شهر مهد تولید و توزیع انواع فرش دستباف در طرح ها و مدل های متنوع و گوناگون بوده است. با این حال می توان گفت امروزه یکی از مهمترین صنایع دستی این شهر قالی بافی است که شهرت جهانی دارد. هنر فرش بافی در شهر تبریز مانند کاشان از دوره صفویه آغاز شد که این امر در اوایل کار به بخش های روستایی مرتبط بود و کم کم در کارگاه های بزرگ قالی بافی نیز جایی باز کرد.

فرش دست بافت تبریز

تبحر و تخصص بی نظیری که هنرمندان تبریزی در تولید فرش های دستباف دارند موجب شده است که ظریف ترین و خوش نقش و نگارترین فرش های ایران در این شهر بافته شود. قالی بافی در شهر تبریز به صورت گره با قلاب و متقارن است که در نوع خود بی نظیر می باشد ، با این حال به طور حتم انتخاب محصول این شهر جهت پهن کردن در منازل ایرانی می تواند بی نظیر باشد.

فرش دستباف قم

طرح هایی که در فرش قم به کار رفته می شود بسیار متنوع است و از گستردگی زیادی نیز برخوردار است. نقشه هایی که برای قالی های قدیمی قم در نظر گرفته می شد از طرح های معروف لچک و ترنج شاه عباسی ، محرمات و شکارگاه تشکیل شده بود نقشه ها و طرح های مذکور تقلیدی از نقشه های کاشان و اصفهان بود.

به مرور زمان و با خلاقیتی که طراحان قم از خود بروز دادند طراحی فرش های این استان دچار تحولات اساسی شد و شاهد بروز سبک جدیدی در صنعت قالیبافی شدیم. سبک جدید به ویژگی های خاص و متمایزی که از لحاظ طراحی، هماهنگی نقش ها و رنگ آمیزی دارد به سبک فرش قم شناخته می شود. بافندگان استان قم بیشتر علاقمند هستند که بهترین طرح های مورد استفاده در سایر استان های کشور را با تغییراتی اندک به کار ببرند. از مهمترین طرح هایی که در فرش ابریشم قم به کار رفته می شود می توانیم به این موارد اشاره داشته باشیم:

بته ای، هندسی جوشقانی، لچک ترنج، بندی خشتی یا موزاییک بختیاری، درختی، شکارگاه ، شاه عباسی، افشان بندی، کتیبه ای، محرابی، محرمات، گل فرنگ، ترنجی کف ساده، ضل السلطانی، خشتی و محتشم.

فرش دست بافت قم

طرح ها و نقشه هایی که بصورت بوته میری مکرر هستند در مقایسه با طرح های گلدان از رواج بیشتری برخوردار هستند ، بسیاری از قطعات به کار رفته نیز از مدال مرکزی و طرح های مختلف در گوشه و کنار برخوردار هستند.

انواع طرح ها و نقش های فرش دستباف

گذشته از کیفیت و مرغوبیت فرش دستباف در هنگام خرید این محصول ، نکته بسیار حائز اهمیت دیگری که برای مشتریان مهم است، توجه به طرح و نقش این محصول می باشد. دقت داشته باشید اگر بخواهید فرش دستباف ایرانی را خریداری کنید باید بدانید که به طور کلی طرح و نقش در قالی ایرانی شامل موارد زیر می شود :

طرح های آثار باستانی و ابنیه اسلامی

این طرح ها از ساختمان ها، کاشی کاری ها، اشکال هندسی و تزئینی بناها الهام گرفته شده است. در طول تاریخ طراحان فرش در طرح های اصلی دخل و تصرفاتی کرده و طرح های فرعی را به وجود آورده اند.

معروف ترین این آثار عبارتند از مسجد شیخ لطف الله، محرابی کوفی، مسجد کبود، مقبره شیخ صفی، سردَرامام زاده محروق، گنبد قابوس، مسجد شاه اصفهان، تخت جمشید، طاق بستان، طاق کسری(ایوان مدائن)، و زیرخاکی.

طرح های شاه عباسی

اساس کلیه طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است. در این طرح های گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختائی و گاه تلفیق آنها با اسلیمی ها، انواع مختلفی از نقوش فرش را ارایه می دهند.

انواع طرح های این گروه عبارتند از لچک ترنج شاه عباسی، افشان شاه عباسی، شاه عباسی درختی، شاه عباسی شیخ صفی، شاه عباسی جانوری و… .

طرح شاه عباسی

طرح های اسلیمی

شکل اصلی این طرح را شاخه های دورانی در میان برگ ها تشکیل می دهد. این شاخه ها، تجرید یافته طرح درخت می باشند. اسلیمی انواع بسیار زیاد دارد و معمولاً در بیشتر قالب ها این طرح تکرار می گردد اما در بعضی فرش ها این طرح مسلط است.

طرح اسلیمی فرش دست بافت

معروف ترین اسلیمی ها، اسلیمی دهن اژدر است. در این نوع اسلیمی انتهای هر شاخه به دو بخش متقارن و منشعب می گردد و به صورت فکین اژدها نشان داده می شود و روی ساقه شاخه ها جوانه هایی در نقاط مختلف تزئین شده است که بیشتر این جوانه ها را اسلیم می نامند.

طرح های افشان

با آن که در طرح های فرش معمولاً کلیه اجزا و اشکال به هم پیوسته و مرتبط هستند، گفتی قلم نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن تحرک و ارتباط خود را قطع نساخته است. ولی طرح افشان به این صورت است که گل و برگ ها و شاخه ها به طور پراکنده و بدون پیوستگی با یک دیگر در متن فرش افشانده شده اند. به همین علت است که اصل چنین طرحی را افشان نامیده اند. اما در طرح افشان نیز تنوع و تغییر زیادی داده شده است و طرح های فرعی بسیاری از آن منشعب گشته است.

طرح افشان در فرش‌های دست بافت ایرانی

مانند افشان اسلیمی، افشان ختائی، افشان بندی، افشان شکسته، افشان گل اناری، افشان شاه عباسی، افشان شاخه پیچ، افشان دسته گل، افشان حیوان دار و افشان ترنج دار.

طرح های بته ای (بته جقه)

طرح بته ای تجرید یافته درخت سرو است. بته های سرکج فرش ایران که به بته جقهشهرت یافته است. در طرح های بته ای به اندازه و اشکال مختلف به چشم می خورد. معروفترین طرح های بته ای عبارتند از بته جقه ، بته شاخ گوزن ، بته ترمه ، بته سرابندی ، بته خرقه ای، بته قلمکار اصفهان، هشت گل، بته کردستانی یا هشت بته ، بته میر شکسته، بته لچک ترنج ، بته سنندج، بته افشاری و بته بازوبندی و بوته بادامی.

طرح های اقتباسی

گفته می شود اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی به طرح های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه و حتی سایر کشورها دارد و به همین دلیل آنها را اقتباسی می نامند. مانند طرح های معروف به قفقازی و گوبلنی.

طرح اقتباسی در فرش‌های دست بافت ایرانی

طرح های بندی یا واگیره ای

منظور از استعمال واژه بندی این است که یک قطعه کوچک از یک طرح در سرتاسر فرش چه از جهت طول و چه از سمت عرض تکرار گردد. چون این قطعات در مرحله تکرار به هم می پیوندند، آنرا بند بندی یا واگره می نامند.

طرح های درختی

با وجودی که در طراحی فرش اساس کار را شاخه و برگ ها تشکیل می دهند ولی در طرح های درختی سعی شده است تا وجه تشابه زیاد با طبیعت حفظ گردد. طرح های معروف درختی این طور نام گذاری شده اند: درختی جانوری یا حیوان دار، درختی سبزی کار یا آب نما، درختی ترنج دار، درختی سروی و درختی گلدانی.

طرح های ماهی درهم

طرح ماهی درهم از قدیمی ترین و رایج ترین طرح های فرش ایران است. این طرح اغلب به صورت یک واگیره می باشد و بافنده همان واگیره را در طول و عرض فرش تکرار می کند. در این طرح یا واگیره یک حوض به صورت لوزی باچهار برگ، ماهی در اطراف آن مشاهده می شود. طرح ماهی درهم در نقاط مختلف ایران به نام های مختلفی مشهور است.

طرح ماهی در فرش‌های دستب ابفت ایرانی

مهم ترین انواع آن عبارتند از: ماهی هراتی، ماهی فراهان، ماهی زنبوری، ماهی کردستان و زیره ماهی.

مواد به کار رفته در فرش دستباف

یکی از شاخص ترین مواردی که موجب محبوبیت و مشهوریت فرش دستباف ایرانی شده است مواد مصرف شده در این قالی ها است که دارای کیفیت و مرغوبیت بسیار بالایی هستند و این امر در کنار زیبایی محصول مورد اهمیت می باشد. یکی از مواد به کار رفته در تار و پود فرش دستبافت ایرانی پنبه و پشم می باشد که این نوع فرش و قالی به فرش یا قالی پشمی مشهور است. همچنین می توان گفت در میان عشایر به جای نخ از پشم استفاده می شود.

انواع فرش دستباف

از انواع فرش دستباف با توجه به مواد به کار رفته برای بافت آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • قالی تمام ابریشم: پرز و چله آن از نخ ابریشم مرغوب بافته شده است.
  • گل ابریشم: نوع دیگری از فرش یا قالی دستباف است که در دوره حاشیه ها و در نقش های آن به جای پرز پشمی، از ابریشم استفاده می شود.
  • قالی کف ابریشم: نوع دیگری از فرش دستباف است که در زمینه آن به جای پشم از ابریشم استفاده می شود.
  • سوف: نوع دیگری از فرش و قالی دستباف است که زمینه آن از پود ضخیم و نازک تشکیل شده است و نقش و گل و بوته پرزدار دارد.

فرش دستباف ابریشم

همانطور که گفته شد یکی از مواد به کار رفته در قالی دستبافت ایرانی نخ ابریشم است که به طور حتم اینگونه قالی از محبوبیت بالایی برخوردار است و طرفداران زیادی دارد.

به طور کلی می توان گفت فرش تبریز و کاشان جزو فرش هایی هستند که معمولا از جنس پشم یا ابریشم است و این امر موجب کیفیت بسیار بالای محصولات شده است. همچنین دقت داشته باشید با توجه به اینکه این نوع فرش از ابریشم تولید شده است طبیعتا قیمت بالاتری نسبت به دیگر انواع محصول دارد.

برای آشنایی با چگونگی چیدمان اصولی اتاق نشیمن با استفاده از فرش دست بافت می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

برای خرید فرش‌های دست بافت ابریشمی بر روی لینک کلیک کنید.

مشخصات فرش دستباف

به دلیل گسترش روز افزون انواع فرش دستباف در بازار ایران و جهان باید در هنگام خرید این محصول نکات متعددی را مورد توجه قرار دهید. فرش دستبافت ایرانی به طور کلی در ۳ قالب ترنج ، خشتی و افشان بافته شده که نوع ترنج آن از همه پرطرفدارتر است. این نوع فرش حاشیه ای پهن در اطراف دارد و طرح های بیضی و دایره در میانه.

همچنین دقت داشته باشید که تفاوت فرش های دستباف در برابر فرش های ماشینی بسیار زیاد است به طوری که فرش های دستباف از دور و نزدیک جلوه بسیار زیبایی دارند و بسیار درخشنده هستند. تقارن رنگ یکی دیگر از شاخص های برجسته این محصول می باشد که به زیبایی آن می افزاید.

از طرفی دقت داشته باشید پرز این فرش ها باید درخشان و انعطاف پذیر باشد به طوری که این نوع فرش تنها فرشی است که با پا خوردن و شستشو زیبایی چند برابری می گیرد.

خرید و قیمت فرش دستباف

امروزه یکی از موارد بسیار مهمی که برای افراد به خصوص خانم های خانه دار حائز اهمیت است ، زیبایی و شکیل بودن طراحی داخلی خانه می باشد.با این حال خرید تجهیزات سنتی می تواند در این زمینه کمک شایانی به افراد بکند. در این بین خرید فرش دستباف ایرانی جزوآن دسته از مواردی است که افراد زیادی جهت تزیین خانه خود به آن پرداخته اند.

دقت داشته باشید می توانید جهت داشتن خریدی خوب و درست ، با مشاوران فروش در این زمینه مشورت کنید و سپس اقدام به خرید این محصول کنید ، زیرا به دلیل تجربه ای که این افراد در زمینه خرید و فروش انواع فرش به خصوص نوع دستباف دارند می توانند شما را جهت انتخاب طرح و مدل آن راهنمایی کنند.

یکی از نکات بسیار حائز اهمیت که برای مشتریان در هنگام خرید فرش دستباف ایرانی به وجود می آید ، قیمت ارائه این محصول است. توجه داشته باشید با وجود تنوع بی نظیری که در این محصول وجود دارد طبیعتا می توان گفت قیمت هرکدام از آنها نیز تفاوت هایی دارد و هر چه کیفیت و تراکم فرش مورد نظر شما بهتر باشد قیمت آن افزایش پیدا می کند.

در کنار این امر نکته حائز اهمیت دیگری که در مورد قیمت گذاری فرش دستبافت وجود دارد ، نحوه خرید این محصول است به طوری که اگر مشتری اقدام به خرید فرش دستباف از تولیدکنندگان آن به صورت مستقیم کند ، خواهد توانست محصولی با کیفیت و در عین حال با قیمت مناسب خریداری نماید.

یکی از این روش ها خرید مستقیم از فروشگاه های مجازی می باشد زیرا در این فروشگاه واسطه ها و دلالان از میان برداشته شده اند و محصول به صورت مستقیم به دست مشتری می رسد.

مشاهیر فرش دستباف

یکی از مواردی که ممکن است مورد توجه دوستداران قالی دستباف ایرانی قرار بگیرد ، شناخت مشاهیر فرش دستباف می باشد. از گذشته تا کنون شخصیت های هنرمند و باتجربه متعددی در زمینه تولید و توزیع فرش دستباف ایرانی وجود داشته اند.

مجید سلامت یکی از افراد معروف در زمینه تولید این محصولات می باشد ؛ ایشان متولد ۱۳۳۹ شمسی در شهر تبریز بود که از سال ۱۳۶۵ به طور حرفه ای آغاز به نقاشی و در پی آن طراحی قالی نمود. این فرد تا کنون با پیشرفت روز افزون در این زمینه توانسته طرح های بسیار متنوع و متعددی را در این زمینه ارائه دهد. استاد ابوالفضل رسام عرب یکی دیگر از اساتید فرشبافی ایران است که با نقاشی و طراحی فرش امرار معاش می کرده است. استاد حبیب محمدعلی نژاد نیز از دیگر مشاهیر فرش ایرانی می باشد که به طور قطع می توان این فرد را شخص اول فرش آذربایجان دانست. استاد حاج حبیب نژاد به خصوص در بافته های روستایی و عشایری تبحر ویژه ای دارد به صورتی که در سطح بین المللی نیز شهرت زیادی دارد. اسدالله وثوقی ایرانی دیگر پیشکسوت فرش ایران در شهر اردبیل است که در ابتدا کار خود را با فرش هایی با ابعاد کوچک آغاز کرد و به تدریج بر ابعاد فرش های تولیدی خود افزود.

سخن آخر

فرش های دستبافت به علت زحمتی که برای آنها کشیده میشود وبافتن فرش کاری بسیار سخت و زمانگیری است، از دیرباز تا کنون محبوبیت خاصی نه تنها در ایران بلکه در سراسر دنیا داشته است. فرش دستبافت علاوه بر مواد اوله به کار رفته در آن، طرح های مختلفی برای نقوش آن به کار گرفته میشود که هر ناحیه ای که دارای فرش های دستبافت معروف دارد یک نوع خاصی از طرح های فرش را استفاده میکند. قیمت فرش بستگی به مکان تولید شده، جنس فرش و نقوش که در آن استفاده شده است دارد.

مقالات مرتبط

3,219 Comments

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Check Also
Close
Back to top button